Hulp bij psychische klachten

Corona maatregelen en stress

We gaan de donkere maanden in én we zitten in een 2^e golf van de coronapandemie. Maatregelen zijn weer aangescherpt. Thuiswerken wordt streng geadviseerd, maximaal 3 gasten thuis ontvangen, een keer per dag bezoek in huis, sportkantines en horeca gesloten.

We hebben sinds begin dit jaar ineens te maken met een totaal nieuwe levensvorm waar we niet op voorbereid waren. Er wordt veel aandacht besteed aan het virus zelf. Hoe kunnen we voorkomen dat we corona krijgen, hoe kunnen we het zoveel mogelijk beperken? De overheid legt allerlei maatregelen op en er wordt druk gewerkt aan een betrouwbaar vaccin.

Maar hoe staat het met de aandacht voor de psychische effecten die deze nieuwe samenleving met zich meebrengt? Uit een online enquête van het Trimbos Instituut (onafhankelijk kennisinstituut voor mentale gezondheid) is naar voren gekomen dat een derde van de mensen met meer psychische klachten te kampen heeft dan voor de coronacrisis. Hier wordt naar mijn mening nog veel te weinig aandacht aan besteed.

Hoe werkt lichaam bij stress

Laten we eerst stilstaan bij het stresssysteem in ons lichaam. Het is over het algemeen bekend dat ons lichaam stresshormonen aanmaakt op het moment dat we langdurige druk ervaren in ons leven. Ons brein maakt geen onderscheid tussen fysiek gevaar en psychische druk. In beide gevallen worden de stresshormonen adrenaline/noradrenaline en cortisol aangemaakt. Het hart gaat sneller kloppen, spieren spannen zich aan, bloedvaten vernauwen en het bloed wordt vooral naar de vitale delen gestuurd. Alles om ervoor te zorgen dat we het gevaar aankunnen door middel van vechten, vluchten of bevriezen. Bij kortdurende druk is dit systeem zeer effectief, het zorgt er namelijk voor dat we scherp en alert blijven. Als we ineens aan de kant moeten springen voor een auto zijn we blij met ons stresssysteem. Het zorgt er ook voor dat we onder druk soms goed kunnen presteren. In de fase van stress moet het lichaam hard werken. Als er na de stress fase een rust fase komt, zodat het lichaam kan herstellen, is er niks aan de hand.

Helaas reageert ons stresssysteem ook op psychische stress en deze stress kan vaak veel langer aanhouden. Denk maar eens aan langdurige werkdruk, onzekerheid, altijd het idee hebben dat de ander beter is enzovoorts. Maar ook in deze tijd van angsten, financiële onzekerheid en bijvoorbeeld eenzaamheid zorgen ervoor dat het stresssysteem langdurig aanstaat. De fase van rust komt dan niet of nauwelijks. Hierdoor ontwikkelen we klachten zoals: hartkloppingen, nek-schouder klachten, spierpijn, piekeren en slecht slapen. Als we deze klachten blijven negeren, kunnen we overspannen raken of zelfs in een burn-out terecht komen.

Oxytocine de tegenhanger van onze stress hormonen

Naast de stresshormonen adrenaline/noradrenaline en cortisol is er nog een hormoon dat een belangrijke rol speelt bij stress, namelijk Oxytocine. Oxytocine wordt ook wel het “knuffelhormoon” genoemd. Dit hormoon komt met name vrij als we in contact zijn met andere mensen. Door aanrakingen, knuffelen, vrijen, massages en bijvoorbeeld oogcontact. Het verbind ons met de mensen om ons heen. Het is verantwoordelijk voor een gevoel van intimiteit en verbondenheid. Daarnaast geeft oxytocine je zelfvertrouwen, maakt het je vrolijk en helpt het je ontspannen. Oxytocine zorgt ervoor dat stress vermindert en onderdrukt angstgevoelens.

Maar door de 1,5 meter afstand maatregel wordt dit hormoon nu veel minder makkelijk in ons lichaam aangemaakt. Even een arm om iemand heen slaan, een knuffel geven, een kus op de wang of een aai over de bol is er niet meer bij. In veel situaties is dit juist zo belangrijk.

Zo ging ik laatst naar een zieke vriendin die net slecht nieuws te horen had gekregen. Ze doet de deur open en mijn natuurlijke reactie is haar omhelzen en even vasthouden, maar dat ging niet. Ik voelde des te meer de stresshormonen door mijn lijf gieren. Je moet natuurlijke gevoelens wegstoppen.

Corona maatregelen en het effect op onze gezondheid

De 1,5 meter afstand regel heeft dus daadwerkelijk effect op onze hormoonhuishouding en ons stresssysteem. Maar hoe zit het eigenlijk met alle maatregelen en de effecten daarvan op onze gezondheid?

Om dit te kunnen beoordelen, is het goed eerst even stil te staan bij wat gezondheid nu eigenlijk is. Voormalig huisarts en onderzoeker Machteld Huber heeft hier jarenlang onderzoek naar gedaan. Volgens M. Huber, die op 17 december 2014 in Maastricht op haar nieuwe benadering van gezondheid promoveerde, is de definitie van gezondheid een breed begrip. Zij heeft onderzocht dat je gelukkig of gezond voelen grotendeels samenhangt met persoonlijke veerkracht en daarbij het gevoel hebben eigen regie te kunnen voeren. Focus op het vergroten van mentale vitaliteit en het vervullen van persoonlijke doelen in het leven is essentieel, stelt ze. Vermindering van mentale vitaliteit zal andere klachten met zich meebrengen. Huber gaat in haar benadering (positieve gezondheid) uit van 6 hoofddimensies die een belangrijke rol spelen voor een mens om zich gezond en gelukkig te voelen:

Lichamelijke functies
Mentale functies en beleving
Spirituele-existentiële dimensie (zingeving)
Kwaliteit van leven
Sociaal-maatschappelijke participatie
Dagelijks functioneren

Belang van persoonlijke veerkracht / mentale vitaliteit

Het behoeft weinig uitleg om te begrijpen dat de corona maatregelen veel effect hebben op de 6 elementen van gezondheid. Belangrijk om te weten is dat Machteld Huber bij haar omschrijving van gezondheid uitgaat van de veerkracht die iemand heeft om zich aan te passen aan de omstandigheden. Zij definieert gezondheid als volgt;

“Gezondheid is het vermogen van mensen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven”.

Persoonlijke veerkracht of ook wel mentale vitaliteit, gaat over flexibel met problemen omgaan, sociaal vaardig zijn, eigen grenzen helder aan kunnen geven en positieve kenmerken bezitten. Mensen met een grote veerkracht zijn beter in staat zich aan omstandigheden aan te passen. Deze mensen focussen zich eerder op de mogelijkheden in plaats van op de onmogelijkheden. Enkele kenmerken van veerkracht zijn;

Doorzettingsvermogen
Hoop
Optimisme
Positief denken
Kunnen genieten
Zelfvertrouwen

Maar in hoeverre is persoonlijke veerkracht te ontwikkelen? Is het niet grotendeels genetisch bepaald en ligt alles al vast in onze karakters? Uit een onderzoek naar het ervaren van geluk (welke in grote mate samenhangt met veerkracht of mentale vitaliteit) blijkt dat ongeveer 40% van de geluksbeleving beïnvloedbaar is. Als het gaat om vergroten van veerkracht is gebleken dat deze net zo te trainen is als fysieke vitaliteit. Door bijvoorbeeld bewustwording te creëren van je eigen innerlijke processen en te werken aan je gedragsniveau, mentale niveau of motivatie bevordering. Het Trimbos Instituut heeft aangetoond dat persoonlijke veerkracht te versterken is door vaardigheden aan te leren of te veranderen.

Maatregelen treffen die persoonlijke veerkracht vergroten om zo om te kunnen gaan met de huidige situatie in ons land is mijn inziens dan ook van groot belang!

Welke maatregelen kan je als werkgever treffen?

Mentale vitaliteit kan dus bevorderd worden. En met de wetenschap dat mentaal vitale mensen doorzettingsvermogen bezitten, flexibel met problemen om kunnen gaan, positiever in het leven staan en minder kans hebben op stress, is het duidelijk dat mentale vitaliteit van groot belang is voor organisaties. In dit verband wordt het ook wel “mentaal kapitaal” genoemd. Wat kan je als werkgever in het kader van de mentale vitaliteit vergroten van personeel doen?

Fysieke gezondheid; bied werknemers de mogelijkheid om fysiek gezond te blijven. Denk hierbij aan fitness mogelijkheden, een fietsplan en gezonde voeding in de kantine.
Mentale gezondheid; monitor medewerkers. Maak het bespreekbaar wanneer je merkt dat een medewerker minder vrolijk is of concentratieproblemen heeft. TIP: Lees het blog ‘Herken een burn-out bij je naaste‘.
Providerboog; zorg voor een breed aanbod op het gebied van persoonlijke ontwikkeling binnen de organisatie. Denk aan trainingen of workshops zoals;
- Feedback training
- Communicatie training
- Loopbaantrajecten
- Mindfullness training
- Workshop “stress te lijf”
- Workshop “de kracht van de gedachten”
- Workshop “groepsdynamiek”
- Online trainingen
Coachtrajecten; zet medewerkers in hun kracht. Biedt ze coachtrajecten aan om zo kwaliteiten te vergroten en persoonlijke veerkracht naar boven te halen. Ga preventief te werk en voorkom dat iemand eerst ziek wordt.
Persoonlijk contact; heb oog voor de thuiswerkers. Neem regelmatig contact met ze op, liefst via beeldbellen. Informeer naar de persoonlijke omstandigheden van de medewerkers. Een burn-out ontstaat bijna nooit door het werk alleen, maar is een combinatie van teveel druk ervaren op zowel zakelijk als persoonlijk vlak.

Welke maatregelingen kan je zelf treffen?

Wat kan je zelf al doen in tijden van corona om zo mentaal vitaal mogelijk te blijven? Vul voor jezelf eens het spinnenweb van “mijn positieve gezondheid” in. Waar scoor je hoog en waar niet. Welke stappen kan je zelf al zetten om in beweging te komen. Hieronder tref je een aantal voorbeelden;

Maak een dagelijkse wandeling
Werk je thuis, zorg dan regelmatig voor pauzes en beweging tussendoor
Zorg voor een regelmatig dag- en nachtritme
Ga na waar je dankbaar voor bent. Schrijf 3 tot 5 (kleine) positieve dingen per dag op.
Vraag op tijd hulp en blijf niet te lang alleen worstelen met dingen
Ga na wat jou ontspanning geeft en plan minimaal 1 x per week een ontspanningsmoment in
Zorg voor een goede balans tussen energie gevers en energie nemers
Zoek contact met mensen (bel/videobellen/op 1,5 meter persoonlijk contact)
Zorg voor voldoende beweging

TIP: eerder heb ik een blog geschreven over psychische klachten door de coronacrisis.

Zorg voor je oxytocine hormoon

Zoals eerder vermeld, hebben we dit hormoon nodig om ons gelukkig te voelen en verbonden te voelen met andere mensen. Als we ons aan de 1,5 meter moeten houden, wat kunnen we dan toch doen om het oxytocine hormoon aan te laten maken?

Knuffel zoveel mogelijk huisgenoten
Vrij met je partner
Knuffel je huisdier
Bel iemand op
Videobel met iemand
Kijk de ander in de ogen, hierdoor wordt het hormoon ook aangemaakt
Geef complimenten
Geef of neem een massage

Hoe kunnen we voor elkaar zorgen?

Het is in deze tijd zo ontzettend belangrijk dat we zorgen én oog hebben voor elkaar. Bij chronische stress is het probleem dat de betrokkene het zelf niet tijdig signaleert. Symptomen die kunnen wijzen op chronisch stress, zijn bijvoorbeeld veel piekeren, slecht slapen, kortaf reageren, concentratieverlies, somberheid of zelfs angst en paniek aanvallen. De gedragsverandering heeft niet alleen gevolgen voor de betrokkene zelf, maar ook voor jou en andere dierbare in zijn/haar omgeving. Hoe eerder iemand zelf bewust wordt van zijn of haar chronische stress, hoe sneller het herstel ingezet kan worden. Het allerbelangrijkste is praten met elkaar. Maak bespreekbaar wat je aan gedragsveranderingen waarneemt bij de ander en geef aan dat je je zorgen maakt.

Goede begeleidingsmogelijkheden bij stress

Stress is te voorkomen, bovenstaande tips helpen je daarbij. De begin symptomen van stress zijn ook nog goed te onderdrukken. Dit kun je in principe zelf, maar het is wel belangrijk dat je het niet alleen doet, praat er met iemand over in je omgeving. Merk je dat je door bijvoorbeeld de coronacrisis langdurige stress ervaart, blijf er dan niet mee zitten maar zoek hulp. Ik kan jou hierbij helpen, maar je kunt ook op zoek naar een psychodynamisch therapeut en coach bij jou in de buurt. Heb je vragen of zit je ergens mee? Neem contact met mij op, samen vinden we een oplossing.

Heb je naar aanleiding van dit artikel over stress door corona maatregelen nog vragen? Neem dan gerust contact met mij op. ACB Praktijk is gevestigd in Valkenswaard en goed bereikbaar vanuit regio’s Eindhoven, Weert en omliggende plaatsen. Mijn naam is Anne-Corinne en ik help je graag, stel gerust je vraag.

Hulp bij psychische klachten